Βίτγκενσταϊν, Λούντβιχ Γιόζεφ Γιόχαν

(Ludwig Josef Johann Wittgenstein,Βιέννη 1889 – Κέιμπριτζ 1951).Αυστριακός φιλόσοφος. Πήρε δίπλωμα μηχανικού στην Αυστρία και στη συνέχεια έφυγε στην Αγγλία για ειδίκευση. Εκεί συναντήθηκε με τον Μπέρτραντ Ράσελ και έγινε μαθητής του, στρέφοντας το ενδιαφέρον του στη φιλοσοφία. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του εργάστηκε ως δάσκαλος για ένα διάστημα. Στο μεταξύ επεξεργαζόταν τις φιλοσοφικές του θεωρίες και αποκτούσε επαφή με ορισμένους εκπροσώπους του αποκαλούμενου Κύκλου της Βιέννης. Το 1929 επέστρεψε στο Κέιμπριτζ και το 1939 διαδέχτηκε τον Μουρ στην πανεπιστημιακή έδρα του. Εγκατέλειψε τη διδασκαλία το 1947 και δημοσίευσε ελάχιστα. Ο Β. επεξεργάστηκε θεωρητικά με τον πιο ριζοσπαστικό τρόπο ένα από τα θεμελιώδη προβλήματα του λογικού εμπειρισμού: ο άνθρωπος είτε γνωρίζει γεγονότα επαληθευμένα με τις αισθήσεις είτε εκτελεί λογικά εγχειρήματα. Η θεωρητική διατύπωση αυτής της θέσης, που γίνεται στο Tractatus,ξεκινά από την πραγματιστική φιλοσοφία του Μουρ και τη λογική του Ράσελ. Όπως ο Μουρ, έτσι και ο Β. θεωρεί ότι ο κόσμος είναι συγκροτημένος από μια πολλαπλότητα αντικειμενικών γεγονότων, ανεξάρτητων μεταξύ τους, τα οποία ονομάζει «ατομικά γεγονότα». Όπως και ο Ράσελ, ο Β. υποστηρίζει ότι ορισμένες από τις προτάσεις που αποτελούν τη γλώσσα έχουν μεταξύ των συστατικών τους «ονόματα», τα οποία αντιστοιχούν στα «αντικείμενα», που αποτελούν τα ατομικά γεγονότα. Αυτές οι προτάσεις είναι λογικές αναπαραστάσεις της πραγματικότητας και η αλήθεια ή το ψεύδος τους μπορούν να διαπιστωθούν με άμεση σύγκριση μέσω της εμπειρίας των αισθήσεων. Οι προτάσεις, των οποίων η αλήθεια και το ψεύδος δεν μπορεί να καθοριστούν με την άμεση παραβολή με τα γεγονότα, μπορούν να χαρακτηριστούν αληθινές ή ψευδείς, ανάλογα με τη λογική τους εγκυρότητα. Αντίθετα όμως από τον Ράσελ, ο Β. δεν τοποθετεί τη λογική εγκυρότητα στο γεγονός ότι η λογική αφορά οντότητες που αυτή η ίδια δημιουργεί. Αντίθετα, η λογική ασχολείται πάντα με προτάσεις οι οποίες μπορούν να αναφέρονται σε γεγονότα της εμπειρίας. Η λογική όμως εξηγεί τους τρόπους με τους οποίους οι προτάσεις μπορούν να συνδέονται μεταξύ τους, χωρίς να λέει τίποτα για τα γεγονότα που εκφράζουν οι προτάσεις αυτές. Η λογική εγκυρότητα συνίσταται επομένως στον ταυτολογικό χαρακτήρα της λογικής. Όλες οι προτάσεις που δεν εκφράζουν γεγονότα (όπως οι προτάσεις των φυσικών επιστημών) ή δεν είναι ταυτολογικές (όπως των μαθηματικών) δεν έχουν νόημα. Η φιλοσοφία δεν έχει νόημα: είναι απλώς μια δραστηριότητα η οποία πρέπει να παραμερίσει όλες τις προτάσεις που δεν έχουν νόημα, συμπεριλαμβανομένης και αυτής της ίδιας. Παραμερίζονται ακόμα και οι προτάσεις της ηθικής και γενικά εκείνες που υποδηλώνουν αξίες. Ο άνθρωπος πρέπει να αφήνει να μιλούν τα γεγονότα. Γι’ αυτόν τον ίδιο και για τα προβλήματά του πρέπει να σιωπά. Η ίδια στάση της αποδοχής των γεγονότων εμπνέει τον Β. και στη δεύτερη φάση της φιλοσοφίας του, την οποία ανέπτυξε με τη διδασκαλία του στο Κέιμπριτζ και εκθέτει στα γραπτά που άφησε. Σε αυτή τη φάση όμως το αξίωμα της μοναδικότητας της γλώσσας κατέπεσε. Η πολλαπλότητα των γεγονότων εκφράζεται με πολλαπλά λεξιλόγια που δεν μπορούν να περιοριστούν και να πλαισιωθούν σε ένα μοναδικό λογικό γλωσσικό σύστημα.Κάθε τύπος γλώσσας (η γλώσσα των μαθηματικών, των προβλέψεων κλπ.) αποτελεί ένα παιχνίδι, δηλαδή μια δραστηριότητα σύμφωνα με ορισμένους κανόνες, που αντικειμενικά δεν έχουν καμία δικαίωση. Η φιλοσοφία διατείνεται ότι φτάνει σε διασαφηνίσεις και ερμηνείες οριστικές, παραβιάζοντας τον κανόνα της αλληλεξάρτησης των παιχνιδιών. Είναι μία αρρώστια από την οποία ο άνθρωπος μολύνεται πάντα και από την οποία πρέπει πάντα να θεραπεύεται. Αυτή η θεραπευτική μέθοδος της φιλοσοφίας συνίσταταιστο να αποδειχτεί ότι οι φιλοσοφικές ερμηνείες γεννιούνται από παραβιάσεις των γλωσσικών κανόνων που ισχύουν σε κάθε παιχνίδι χωριστά: η παραδοχή των γεγονότων μετατράπηκε σε παραδοχή των συνήθων χρήσεων του λεξιλογίου.